20 lat Polski w Unii Europejskiej: Małopolska wykorzystała 70 miliardów złotych z unijnych dotacji

Wśród inwestycji realizowanych przez Województwo Małopolskie rekordową kwotą 236,9 mln zł z Unii Europejskiej wsparto wyposażenie nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie-Prokocimiu. Projekt Tele-Anioł został dofinansowany kwotą blisko 77 mln zł. Dzięki niemu 10 tysięcy niesamodzielnych osób z całej Małopolski zostało otoczonych opieką. Na budowę i wyposażenie zaplecza technicznego do obsługi taboru kolejowego w Krakowie z UE przeznaczono blisko 70 mln zł. Małopolskie Centrum Nauki Cogiteon (za 284 mln zł) powstało natomiast w Krakowie dzięki dotacji z UE w wysokości 196 mln zł. To tylko kilka przykładów z ponad 21 tys. projektów dofinansowanych z Funduszy Europejskich, które w minionych 20 latach zostały zrealizowane w Małopolsce.

W Krakowie przez ostatnie 20 zrealizowano ponad 420 projektów inwestycyjnych i nieinwestycyjnych realizowanych przez miasto za blisko 10 mld zł, z czego ponad 5 mld zł pochodziło ze środków unijnych. Dofinansowanie z UE wyniosło ponad 55 proc.

– 20 lat w Unii Europejskiej to wielka zmiana w Krakowie, otrzymane dofinansowania sprawiły, że mogliśmy się rozwinąć na niespotykaną skalę. Ze środków unijnych zostało zrealizowanych 420 projektów, dotyczących wszystkich dziedzin funkcjonowania miasta, od transportu, poprzez kulturę, do pomocy społecznej. W sumie otrzymaliśmy około pięciu miliardów złotych, czyli tyle, ile wynosił budżet naszego miasta w 2018 roku. Możemy więc powiedzieć, że podczas tych 20 lat w Unii, Kraków miał 21 budżetów – komentuje prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.

Blisko połowa środków z UE została w Krakowie wykorzystana na projekty z zakresu transportu, w tym 1,8 mld zł (dofinansowanie - 1 mld zł) na ekologiczną flotę, czyli ekologiczne autobusy oraz tramwaje. Drugą w kolejności dziedzinę stanowi ochrona środowiska. Zrealizowano też projekty dotyczące innych dziedzin, w tym kultury, edukacji, rewitalizacji, turystyki, zdrowia.

W okresie przynależności do UE Kraków uzyskał możliwość organizowania koncertów, festiwali i wystaw w nowoczesnym Centrum Kongresowym ICE Kraków. Całkowity koszt budowy tego obiektu to 349,9 mln zł, a dofinansowanie z UE - 82,9 mln zł. W ramach unijnych pieniędzy w stolicy Małopolski zrealizowano też m.in. budowę linii tramwajowej z Krowodrzy Górki na Górkę Narodową (592,2 mln zł; dofinansowanie z UE - 184,2 mln zł), wybudowano ekospalarnię (824 mln zł; z UE - 371,7 mln zł), zakupiono niskopodłogowy tabor tramwajowy (447,2 mln zł; z UE 124,7 mln z), wybudowano też linię tramwajową wzdłuż Trasy Łagiewnickiej (177,9 mln zł; z UE - 122,9 mln zł), estakadę tramwajową Lipska - Wielicka (174,2 mln zł; z UE - 87,1 mln zł), czy kładkę pieszo-rowerową łączącą Kazimierz z Podgórzem, kładka o. Bernatka (38,8 mln zł; z UE - 14,9 mln zł).

W powiecie tatrzańskim inwestycja z dofinansowaniem Unii Europejskiej w latach 2004-2006, która jest symbolem pierwszych dofinansowań, to zrewitalizowany zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach. Unia Europejska dofinansowała to zadanie kwotą niemal 3,5 mln zł.

Początkowe dotacje unijne w powiecie nowotarskim dofinansowane w latach 2004-2006 to ponad 130 zrealizowanych celów. Najwięcej środków pozyskanych było na budowę oraz przebudowę dróg. Jedną z największych inwestycji była przebudowa drogi Groń - Trybsz - Niedzica. Przedsięwzięcie kosztowało niemal 6,9 mln zł. Unia dopłaciła do inwestycji ponad 5,1 mln zł.

Możliwości pozyskania środków na inwestycje wykorzystali przedsiębiorcy z Podhala. Jednym z największych dofinansowań, a zarazem inwestycją mogą pochwalić się Termy Chochołowskie. Zadanie kosztowało blisko 95 mln zł, a dofinansowanie z Unii Europejskiej wyniosło ponad 33 mln zł. Środki unijne wykorzystano także w Termach Bania z Białki Tatrzańskiej - inwestycja za ponad 82 mln zł została dofinansowana kwotą 16,8 mln zł.

Po unijne wsparcie sięgnęli także właściciele wyciągów narciarskich. Rozbudowa stacji narciarskiej "Hawrań" w Jurgowie kosztowała 22,8 mln zł, którą dofinansowano kwotą 4,25 mln zł. Stacja narciarska Rusiń-Ski w Bukowinie Tatrzańskiej zainwestowała 21,3 mln zł przy dofinansowaniu 2 mln zł. Czorsztyn-Ski jako Kraina Śpiącego Wulkanu w rozbudowie całorocznej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej otrzymała 5,37 mln zł dofinansowania przy inwestycji sięgającej 11,9 mln zł.

Jedną z największych bolączek mieszkańców Podhala, także turystów chcących wypoczywać pod Tatrami była zakopianka, czyli główna droga prowadząca z Krakowa do Zakopanego. Unijne dofinansowania pozwoliły przyspieszyć prace nad budową dwujezdniowej drogi.

Jako pierwszy został wybudowany ekspresowy odcinek drogi S7 między Lubniem, a Rabką. Budowa tego odcinka kosztowała 2,562 mld zł. Dofinansowanie pozyskane na ten cel wyniosło 1,274 mld zł. Budowa zupełnie nowej drogi pozwoliła ominąć wioski, a dzięki temu skrócić czas przejazdu.

Kolejną z inwestycji drogowych dofinansowanych przez Unię Europejską jest tunel pod Luboniem Małym otwarty 12 listopada 2022 r., któremu nadano imię Marii i Lecha Kaczyńskich. Koszt inwestycji, to 2 mld 547 mln 602 tys. zł, a dofinansowanie ze środków UE wyniosło 1 mld 299 mln 635,5 tys. zł.

Według szacunkowych i bardzo ogólnych wyliczeń, obejmujących przede wszystkim środki, które były wydatkowane przez miasto głównie na inwestycje, w ciągu minionych 20 lat do Tarnowa trafiło kilkaset milionów złotych z funduszy unijnych.

- Wśród największych inwestycji, które zostały zrealizowane przy pomocy unijnego dofinansowania w mieście, należy wskazać rozbudowę ulic Spokojnej i Elektrycznej, połączenie autostrady A4 z drogą wojewódzką 977, rewitalizację Parku Strzeleckiego, modernizację tarnowskiego teatru, budowę sali koncertowej przy Zespole Szkół Muzycznych, remonty przeprowadzone na tarnowskiej Starówce – wylicza Ireneusz Kutrzuba, rzecznik prasowy prezydenta Tarnowa.

Z pomocą środków z UE rozbudowana została również ulica Lwowska, powstał trzypoziomowy parking park&ride przy dworcu kolejowym, MPK wymieniło tabor autobusowy, a na ulicach miasta przeprowadzono szereg inwestycji związanych z system ITS, który ma na celu usprawnienie ruchu drogowego.

Z unijnego wsparcia skorzystały też podtarnowskie gminy. Bez tego z pewnością nie udałoby się wybudować potężnych mostów na Wiśle w Borusowej oraz na Dunajcu w Ostrowie wraz z biegnącymi do nich drogami, obwodnic Tuchowa, Wojnicza, Dąbrowy Tarnowskiej, Szczurowej i Mokrzysk czy zbiornika retencyjnego w Skrzyszowie, który w znaczący sposób poprawił bezpieczeństwo przeciwpowodziowe w regionie.

Przez ostatnie 20 lat wiele środków z UE spływało też do Nowego Sącza i powiatu nowosądeckiego.

- Wejście Polski do Unii Europejskiej to był skok cywilizacyjny. Spłynęły do nas środki, bez których nie udało by się nam zrealizować nawet połowy z tych inwestycji i projektów tzw. miękkich, które realizujemy od 20 lat – podkreśla Leszek Zegzda, były marszałek województwa małopolskiego z Nowego Sącza, a w 2004 roku radny wojewódzki. - Dokonała się wręcz zmiana epokowa. Dla mnie osobiście najważniejsze dla regionu inwestycje to te, w których po części miałem swój udział, jak budowa Miasteczka Galicyjskiego w Nowym Sączu, przebudowa Sokoła, czy kilometry ścieżek rowerowych oraz nowych dróg.

Dziś trudno wyobrazić sobie Nowy Sącz bez obwodnicy zachodniej i północnej oraz mostu św. Kingi w Starym Sączu. Jeszcze kilka lat temu mieszkańcy miasta nie mieli alternatywy dla mostu heleńskiego. Udało się ją stworzyć właśnie dzięki środkom unijnym. Budowa mostu nad Dunajcem, który łączy ul. Legionów z Marcinkowicką kosztowała ponad 98 mln zł, z czego dotacja to ponad 83 mln zł. Budowa nowej drogi i mostu rozpoczęła się w marcu 2014 roku, a kierowcy mogli z nich korzystać już pod koniec sierpnia 2015 r.

W maju 2018 r. ruszyła budowa nowego mostu heleńskiego i przebudowa układu komunikacyjnego po jego dwóch stronach. Inwestycję rozpoczął prezydent Ryszard Nowak, a jego następca – Ludomir Handzel w maju 2019 roku dokonał oficjalnego otwarcia nowej przeprawy. Całkowity koszt zamknął się sumą 98 mln zł, z czego aż 83 mln zł to były środki zewnętrzne, głównie z UE.

W latach 2018-2019 został zrealizowany przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Nowym Sączu wart ponad 79 mln zł (ponad 67 mln zł to dofinansowanie z UE) projekt dotyczący rozbudowy niskoemisyjnego transportu. Z tej puli środków nie tylko zakupiono 32 niskopodłogowe i ekologiczne autobusy ale też przebudowano dworzec MPK i wybudowano parking park&ride w Starym Sączu.

Nie sposób też zapomnieć o wykonanej w latach 2018-2021 rewitalizacji Parku Strzeleckiego. Nieco ponad 49 mln zł, w tym prawie 24 mln zł dotacji, pozwoliły zmienić prawie 10-hektarowy teren nie do poznania. Powstał zadaszony amfiteatr, alejki spacerowe, kilka stref zabaw dla dzieci, staw czy fontanna.

Dzięki unijnym środkom powstało też wiele atrakcji turystycznych na Sądecczyźnie. I tak przy wsparciu unijnym została wybudowana wieża widokowa i ścieżka w koronach drzew w Krynicy-Zdroju. Była to pierwsza ścieżka w koronach drzew w Polsce. W Krynicy-Zdroju przebudowano też Park Dukieta, odnowiono Bulwary Dietla i Polanę Janówkę oraz stworzono Park Żywiołów na Górze Parkowej. W Rytrze częściowo zrekonstruowano Zamek. W gminie Stary Sącz powstało wiele atrakcji turystycznych: wieża widokowa w kształcie ślimaka na Woli Kroguleckiej, Bobrowisko czy Leśne Molo w Starym Sączu.

Do największych przedsięwzięć realizowanych w Małopolsce Zachodniej dzięki wsparciu pieniędzy unijnych należy modernizacja linii kolejowej 93, w tym przebudowa stacji Oświęcim. Całości kosztów to 1 mld zł, a ponad 686 mln stanowiło dofinansowanie unijne uzyskane przez PKP Polskie Linie Kolejowe.

„Płynące” do Małopolski środki z Unii Europejskiej nie ominęły Olkusza. Dzięki wielkim dotacjom w mieście zrealizowane zostały inwestycje, o których wcześniej można było tylko pomarzyć. Były to między innymi: budowa „Silver Parku”, rewitalizacja rynku, rewitalizacja OSW „Czarna Góra” oraz remont zamku w Rabsztynie.

Nie brakowało też inwestycji z unijnym wsparciem w powiecie chrzanowskim, m.in. ożywienie społeczno-gospodarcze zbiornika wodnego Chechło na terenie gmin Trzebinia i Chrzanów poprzez budowę i rozbudowę infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej (wartość projektu - ponad 10 mln zł; dofinansowanie z UE - 4,2 mln zł); zachowanie, restauracja i prezentacja autentyzmu Zamku Lipowiec i rozwój Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie (6,2 mln zł, z UE - 1,8 mln zł), Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni - budowa nowego oddziału Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie (16,1 mln zł; z UE - 8,1 mln zł).

Jak globalne ocieplenie zmienia wakacyjne trendy?