Co trzeci senior jest zagrożony omdleniami i upadkami. To skutek niedotlenienia mózgu. Jak rozpoznać objawy i ocenić ryzyko?

Natlenienie mózgu, czyli poziom tlenu w tkance nerwowej, odzwierciedla równowagę procesów dostarczania tlenu do mózgu oraz jego zużywania. Równowaga jest niezbędna nie tylko do utrzymania wszystkich procesów życiowych i myślowych, ale także do zachowania integralności tkanek. Gdy tlenu dla komórek nerwowych jest za mało, ulegają one obumieraniu, a to prowadzi do rozwoju demencji.

Jak odkryli naukowcy z Irlandii, natlenienie mózgu jest niższe u starszych osób wątłego zdrowia, z wielochorobowością, czyli z występującymi chorobami współistniejącymi. To naraża je na omdlenia i upadki, których konsekwencją stają się urazy, m.in. głowy, a także trudno i rzadko gojące się złamania kości udowej.

W pracy, której wyniki opublikowano w „Journal of the American Geriatric Society”, badaniom poddano grupę 350 starszych osób, wszystkich powyżej 50. roku życia. Wykorzystano przy tym prosty test, polegający na leżeniu przez 5-10 minut, a następnie wstaniu na 3 minuty. W tym czasie monitorowano u badanych: ciśnienie tętnicze, tętno, całkowity obwodowy opór naczyniowy (TPR, który określa opór przepływu krwi w naczyniach krwionośnych), objętość wyrzutową serca oraz wskaźnik wysycenia tlenem tkanek mózgu, mierzony metodą spektroskopii bliskiej podczerwieni (NIRS).

Badanie pokazało, że osoby z licznymi chorobami współwystępującymi – a zwłaszcza kobiety – są bardziej narażone na duże spadki ciśnienia krwi i mniejsze dotlenienie mózgu po wstaniu z pozycji leżącej. To zwiększa ryzyko wystąpienia zawrotów głowy, utraty przytomności i przewrócenia się.

– Upadki i omdlenia dotyczą każdego roku 1 na 3 starsze osoby, wpływając na jakość ich życia i zwiększając ryzyko poważnych obrażeń – mówi autorka badania mgr Laura Perez-Denia z Trinity College Dublin i St. James's Hospital Dublin. – W naszej pracy odkryliśmy, że u osób z powszechnymi chorobami przewlekłymi mogą występować nowe oznaki przyspieszonego starzenia mózgu, co stwarza większe ryzyko upadku i w konsekwencji problemów zdrowotnych. Wykazaliśmy, że zmiany te mogę być wykrywane za pomocą nowej technologii czujników, które są zarówno niedrogie, jak i praktyczne w zastosowaniu klinicznym. To otwiera nowe potencjalne drogi postępowania.

Jak wynika z badania, które było częścią projektu mającego na celu stworzenie nowoczesnych czujników natlenienia mózgu, wykrywanie przejściowego niskiego ciśnienia krwi i natlenienia mózgu jest ważną kwestią w ochronie zdrowia seniora. Oba parametry można mierzyć samodzielnie w domu, a opisany powyżej test warto powtórzyć w asyście osoby, która ew. pomoże w przypadku zawrotów głowy. Niskie wartości ciśnienia powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Można też mierzyć natlenienie krwi obwodowej, które jest pewnym wskaźnikiem zaburzeń, za pomocą prostego urządzenia – pulsoksymetru.

Warto przy tym wiedzieć, jak rozpoznać objawy niedotlenienia mózgu. Są to:

• ból i/lub zawroty głowy,
• problemy z równowagą i koordynacją ruchów,
• zaburzenia widzenia i czucia,
• zaburzenia pamięci i innych funkcji poznawczych,
• nudności i ew. wymioty,
• tachykardia, czyli zbyt szybka praca serca,
• zasinienie skóry.

Zaburzenia te prowadzą do omdlenia i utraty przytomności, a nawet drgawek, śpiączki i śmierci, dlatego już przy pierwszych objawach wskazujących na możliwe niedotlenienie należy wezwać karetkę (numer 112 lub 999) lub poprosić o to dostępną w pobliżu osobę.

Źródło: Lower brain tissue oxygenation puts frailer older adults with multi-morbidity at risk of faints and falls News Medical